Bahçe düzenleme, özen gösterilmesi gereken bir konudur. Bahçenin gün içerisinde maruz kaldığı gün ışığı, rüzgarlar, mevsimler, mevsim geçişleri, ve diğer dış koşullar göz önünde bulundurulmalı, bitki seçimi buna göre yapılamalıdır. Dış koşulların yanı sıra toprak cinsi, derinliği ve toprak alanın genişliği de önemli faktörlerdir.
Bahçe düzenleme fikirleri için araştırma yaparken, sadece görsel zevke hitap etmenin ötesinde sağlıklı bitkilerin yetiştiği bir bahçeye yönelik seçimler yapılmalıdır. Bahçe dekorasyonu için sadece bitkiler değil, bitkileri bölücü elemanlar, saksılar, aydınlatma, akseuarlar ve bahçe mobilyaları da birlikte düşünülmelidir.
Bahçenizi düzenlemek istiyor ancak nereden başlamanız gerektiğine karar veremiyorsanız bu yazımız size yön gösterici olacaktır.
Planlama
Bahçe yeni baştan düzenleniyor da olsa, küçük değişiklikler de yapılıyor olsa, planlama yapmadan önce göz önünde bulundurulması gereken bir takım faktörler vardır. Kendi bahçenizi tanımanız, ya da bir peyzaj mimarına danışmanız başlangıç için çok önemlidir.
Koşullar
Araştırmaya öncelikle bulunduğunuz bölgedeki iklim koşulları, rüzgar yönü ve bahçenizin güneş ışınlarına mağruz kaldığı saatleri araştırarak başlamalısın. Güneş ışınlarının direk gelmediği kör noktaları belirlemelisiniz. Koridorlaşan bahçe patikası için rüzgar akışının kuvvetini, gün ışığının bu alana olan etkisi gibi faktörleri göz önünde bulunarak seçim yapmalısınız.
Kendi bahçenizin bir şemasını çizerek dört aşamada inceleyebilirsiniz:
- Tüm gün gün ışığına maruz kalan
- Bölgesel gölgeler
- Gölge alanlar
- Kör noktalar
Bu planlamayı yaptıktan sonra su akış yönünü belirleyerek planınıza ekleyebilirsiniz. İyi planlanmış bir bahçe düzeninde, suyun akış yönü konuttan uzak, bahçenin her noktasına dağılan bir düzendir.
Kullanım
Bahçenin kimlerle paylaşılacağı, bahçe düzenlemesini etkileyen bir başka konudur. Kim ya da kimler, ne amaçla bahçeyi kullanacaklar? Çocuk kullanıcılar var mı? Evcil hayvan var mı? Bahçede sadece görsel amaçlı bir düzenleme mi yapılacak yoksa bahçe aynı zamanda etkinlik alanı olarak ta kullanılacak mı? Tüm bu soruların cevaplarını verdiğinizde bahçenizi daha sağlıklı planlayabilirsiniz.
Bahçe kullanıcıları için ve kullanım amaçlarına yönelik olarak bahçenizi bölgelere ayırabilir ve bölgelere uygun seçimler için araştırmalar yapabilirsiniz. Böylelikle nasıl bir bahçe düzeni hayal ettiğinz daha belirginleşir ve istekleriniz doğrultusunda adım atmanız kolaylaşır.
Bakım
Bahçe düzenleme sadece planlama ve uygulamadan ibaret değildir. Bahçe bakımı, bahçe düzenleme ile birlikte başlar ve sağlıklı, uzun ömürlü bir bahçe düzeni için pediyodik olarak tekrarlanır. Bu aşamada gerçekçi olup bu bakımı ne ölçüde gerçekleştirebileceğinizi ve nasıl bir yardıma ihtiyacınız olduğunuzu baştan planlamalısınız.
Bahçe bakımı hem zaman hem de bütçe isteyen bir iştir ve bahçe düzenini korumak istediğiniz sürece süreklidir. Bunun yanında projelendirme ve uygulama bütçelerini de hasaba katarak tüm bunlar doğrultusunda seçim yapmanız çemberi belli ölçüde daraltacaktır.
Konsept
Kendi zevk ve kullanımlarınız doğrultusunda, araştırmalarıza dayanarak bir konsepte karar vermek, işinizi önemli derecede kolaylaştıracaktır. Konsepti hayal ederken belirli formlardan ya da kültürel ögelerden yardım alabilirsiniz. Örneğin sadece suyun sesini duymak ve dinlenmek istediğiniz bir bahçenin dekorasyonu, çocuklarınızın oyun oynayacağı ya da davetler düzenleyeceğiniz bir bahçenin dekorasyonundan oldukça farklı olacaktır.
Hoşunuza giden bitki dokularını belirleyebilir, kendinize özel bir dinlenme bölgesi hayal edebilir ya da küçük bir gölet planlayabilirsiniz. Ancak tasarım bir bütündür. Bahçe dekorasyonu ne kadar da isteklerinize göre şekillense de unutmayın ki aslında bahçeniz yaşadığınız evin bir parçası. Evinizin mimarisini inceleyebilir ve ondan ilham alabilirsiniz.
Bir konsepte karar vermek size bitki seçiminde, bahçe düzeninde, sert zeminlerin malzeme, form ve dokusunda ve bahçenin genel yapısında yol gösterici olacaktır. Konseptinize karar vermeden önce kendinize sormanız gereken sorular:
- Minimal, düz ve yapısal bir bahçe düzeninden mi hoşlanırsınız?
- Yoksa daha yumuşak geçişli, dairesel formlardan ve doğallıktan mı yanasınız?
- Bahçe dekorasyonunuzda belirli renkleri ve dokuları tercih ediyor musunuz?
Bu gibi soruları cevaplamak, hayalinizdeki bahçe düzenine ulaşmak için nereden başlamanız gerektiği konusunda size konsept belirlemenizde yardımcı olacaktır.
Bağlantı
Düzenleyeceğiniz alandan görsel ve kullanım açısından en çok faydayı sağlamak için bahçenizi planlarken bölümlediğiniz alanlar arasında bir bağ kurmalısınız. Bahçenizi eviniz gibi düşünün. Her bir bölüm birer oda. Evinizde duvarlarla bölünmüş odalarınız özenle tasarlanmış ve her biri birbirinden farklı olsa da bir uyum içerisinde. Bahçenizde bölümleme yaparken de aynı bu şekilde düşünün. Bölümlemelerinizi illa ki duvarlar ya da parapetlerle değil, bitki geçişleri ya da malzeme değişiklikleri ile de belirleyebilirsiniz.
Bahçenizi planlarken, şemasını çizmiş olduğunuz bu bölümler arasındaki geçişleri düşünün. Bu geçişlerin de özenle tasarlanmış olması gerekir ki her bir bölüm birbiri ile farklı olsa da tek bir bahçenin parçası olabilirsin. Bu aşamada yine kendinize soracağınız sorular:
- Bahçe kullanımını nasıl yönlendireceksiniz?
- Kullanıcıları bölgeler arasında nasıl bir patikadan geçireceksiniz?
- Bahçe düzeninizdeki açıklıklara ve ilgi çeken noktalara ulaşımı nasıl sağlayacaksınız?
Fonksiyon
Bahçe dekorasyonunu belirleyen ilk adımlar için bir diğer önemli konu, bahçenin fonksiyonudur. Bitkiler birçok farklı amaca hizmet edebilirler. Temiz bir koku, meyveler, sebzeler, aromalar ve daha birçok özellikle donatılmışlardır.
Bitkilerden farklı açılardan da yararlanabiliriz. Konut gizleme, sahip olunan alanı belirleme gibi fiziksel bariyerler oluşturup görüş alanını sınırlama ve özel alanınıza girişi engellmek amacı ile yerleştirilebilirler. Eğer kişisel alanınızı görsel olarak açık bırakmak ancak sınırlamak istiyorsanız kısa ve sık bitkileri tercih edebilirsiniz. Bu sayede görüş açısını engellemeden bahçeye girişi kontrol altında tutabilir, sınırlarını belirleyebilirsiniz.
Doğru yerleştirilmiş bir bahçe düzeni sayesinde günlük ya da mevsimlik koşullarla etkileşiminizi kontrol edebilirsiniz. Isı, aydınlanma seviyesi ve rüzgar gibi bu koşullar bitki yerleşimine göre farklılık gösterecektir. Ses kontrolü için de aynı durum geçerlidir. Bahçenize yerleştirdiğiniz küçük bir çeşme, kuş yuvaları da yerleşitirdiğiniz bariyerler kadar bahçenizi dış seslerden koruyacaktır.
Geometri
Üst Seviye
Bitki seçiminizi yapmadan önce bahçe dokusu konusunda düşünmeniz gereklidir. Öncelikle yatay üst katmandan yani yerleştireceğiniz ağaçlardan ya da kemerlerden başlayabilirsiniz. Yapının konumu, diğer yapılarla ve çevresi ile ilişkisi, rüzgârın yönü ve de güneş açısının mevsimlere göre ve gün içerisindeki şiddeti ve yönü, nasıl bir bitki dokusu ile örtünmeniz gerektiği konusunda size yol gösterecektir.
Orta Seviye
Üst seviyeyi yatay olarak hayal edip nasıl bir bitki yoğunluğu ile gölgelendirme yapacağınıza karar verdikten sonra orta seviyeye geçin. Bu seviye göz hizası olarak adlandırılan, etkileşimin en yoğun olduğu bölgedir. Bu sebepten ötürü orta seviyeyi dikey olarak planlamak daha doğru olacaktır.
Etkileşimde olacağınız bitkilerin dikey yerleşimi hayal etmeye çalışın:
- Bitkiler nasıl bir düzende, ne sıklıkla yerleştirilmeli?
- Aralarındaki mesafeler ne olmalı?
- Ne seviyelerde yerleştirilmeli?
- Çakışma noktaları nasıl ve nerelerde olmalı? (Örneğin, yüksek ve büyük bitkiler genel olarak küçük ve alçak bitkilerin arkasına yerleştirilir.)
Seçtiğiniz bitkilerin birbirleri ile iletişiminden ayrı olarak kendi özelliklerini de hesaba katmalısınız. Tercih edeceğiniz bitkinin boyutları, ağırlığı, sıklığı ve genişliği gibi etmenler bu bitkinin kullanım yeri ve sıklığını belirlemenize yardımcı olacaktır.
Alt Seviye
Son olarak yer seviyesini hayal edin. Küçük bitkilerin belirli dokular oluşturacağı bu bölgelerde seçilen bitkilerin dokusu, yoğunluğu, renkleri ve boyutlarının yanı sıra nasıl gruplanmaları gerektiği, nasıl organize edilmeleri gerektiğine karar vermelisiniz. Bu kararlarınız toprak zemini ve sert zemini örtmek üzerine olacaktır.
Sonuç olarak belirli bitki gruplamalarına karar vermeniz, bahçenizde bu gruplar ile farklı dokular yakalamanız bahçenizde bir bütün oluşturacak ve daha güzdel bir sonuca ulaşmanızı sağlayacaktır.
Nüanslar
Bahçenizi düzenlerken, her alanda çarpıcılığı ya da etkiyi yakalamaya çalışmamalısınız. Bahçe düzeninizin başarılı şekilde oluşturulması için, dikkat belli noktalarda toparlanmalı ve bahçedeki diğer bitki, malzeme ve aksesuar seçimlerinin bu odak noktalarını destekleme amacı ile yerleştirilmesi gereklidir.
Bir birine tezat form, desen, doku, boyut ve renkler kullanarak odak noktaları oluşturabilirsiniz. Ayrıca dramatik aydınlatmanın etkisini de kullanabilirsiniz. Bu sayede gündüz yakaladığınız odak noktasını gece de destekleyebilir ya da gündüz farklı gece farklı etkiler yaratabilirsiniz.
Sadece malzeme ya da aydınlatma değil, ancak bitki kümeleri, bitkilerle oluşturduğunuz formlar da ilgiyi belli bir alana yönlendirmenize yardımcı olacaktır.
Detaylar
Bitkiler, toprak yüzeyler, sert zemin, bölgesel formlar veya bahçe süslemeleri tüm bunları planlarken renklerin, dokuların ve formların birbirleri ile uyum ve ilişkilerini düşünmelisiniz. Tüm bu görsel birleşimleri, geçişleri, bölgeler arası farklılıkları düşünmeniz demek aslında detaylara karar vermeniz demektir.
Bahçe ögeleri arasındaki ilişkiyi yakalamak, birbirlerini tamamlayan ya da karşıt duran ögeleri belirlemek size birbirinin devamı niteliğinde büyüleyici bir etki yaratmanıza yardımcı olur.
Detayları planlarken, sadece görselliği düşünerek hareket etmek yapılan en büyük yanlışlardan biridir. Bitkilerin kokularını ve baskınlıklarını da hesaba katarak bu görsel şölenin diğer duyulara da hitap etmesini sağlayabilirsiniz.
Bitkilerin birçoğunun mevsimsel olarak tomurcuklandığını ve mevsimsel ya gün içerisinde yapısal değişikliklere uğradığı da etkisi yadsınmaması gereken durumlardır. İyi bir bahçe düzeni için tüm bu etkiler önceden hesaplanmalıdır. Tomurcuklanan çiçekler, yaydıkları kokular birbirlerini tamamlayıcı nitelikte olmalı, birbirinin önüne geçmemeli ve birbirine karışmamalıdır.
Süreklilik
Bahçe tasarımı, düzeni kurduktan ve dekorasyonu tamamladıktan sonra başlar. Bahçe ile ilgilenmek ve ilk günkü güzelliğini ve sağlığını korumak için periyodik emek verilmelidir. Aksi takdirde elde ettiğiniz sonuç, kalıcı olmamakla birlikte daha böceklenme, bitki hastalıkları gibi birçok soruna sebep olacaktır.
Bitkilerin sadece iyi bakılması her zaman yeterli olmayabilir. Bazı bitkilerin belirli ömürleri olduğunu ve bir süre sonra değiştirilmeleri gerektiğini hesaba katmalısınız. Sezonluk bitkileri, müdahale edilmesi gereken bitkilerin yerleşimine ve miktarına özen göstermelisiniz. Sezon sonunda belirli bir bölgenin kelleşmesini istemeyiz.
Tercih etiğiniz bazı bitkilerin sadece yerleştirdiğinizdeki boyut ve verimliliğini değil, büyüyüp geliştiği hallerini de önceden hesaplamalısınız. Bitkilerinizi yerleştirirken büyümeleri ve gelişmeleri için gereken alanı önceden hesaplamalı ve onlara gereken ortam koşullarını sağlamalısınız.
Unutmamalıyız ki bitkilerin gelişmesi, ortam koşullarına ve bakıma göre farklılaşacaktır. Güneşin ve rüzgârın geliş açısına göre bitki şekillenecektir. Koşullar özenle hesaplanırsa bitkilerin daha simetrik gelişmesini sağlayabilirsiniz.
Kaynaklar
Kaynaklarınızı tasarruflu harcayarak bakımını yapabileceğiniz bitkiler tercih etmek, su tüketimini doğru yönetmek ve güneş, rüzgâr, yağmur, kar gibi sert koşullardan etkilenmeyecek sert zemin malzemeleri tercih ederek bahçenizin dekorasyonunun uzun süre aynı kalitede kalmasını sağlayabilirsiniz.
Bahçenizden bitkileri kaldırmadan önce gerçekten bu bitkilerin kaldırılmasının gerekli olup olmadığını, farklı alanlarda değerlendirilip değerlendirilemeyeceği gibi konuları iyi düşünmelisiniz. Aynı durum yeni bitki yerleşimlerinde de geçerlidir. Daha az suya, gübreye ve zirai ilaçlara ihtiyaç duyan bitkiler tercih etmek uzun süreçte daha az maliyetli olacaktır.
Bahçenizi düzenlerken, yağmur suyunun akış yönünü belirlemeniz çok önemlidir. Yağmur suyunun belli bölgelere dolup, bitkilerinizi çürütmesini istemeyiz. Bu sayede çevresel olarak sürekli bir düzen sağlamanıza ve sulamayı daha kontrollü yapmanıza yardımcı olur. Özenle tasarlanmış bu su yolunu, bahçenize estetik değer katacak şekilde planlayabilir, hem görselliği hem de fonksiyonu aynı anda çözebilirsiniz.
Toprağa ve doğal yaşama uygun sert zemin seçimleri yaparak, zehirli madde barındırmayan koruyucuları, kimyasal boyaları ve temizleyicileri tercih ederek, doğal kaynaklarınızı sağlıklı bir şekilde koruyabilirsiniz.
Yıkım çalışmaları yapmadan önce yeniden kullanabileceğiniz, farklı amaçlarla bahçe düzeninize tekrar katabileceğiniz ve yeni bahçe düzeninizle tekrardan birleştirebileceğiniz bitkileri, dekorasyon ögelerini ya da bölücü ve ayırıcı özellikteki malzemeleri tekrar gözden geçirmelisiniz.
Bahçe düzenleme önemli bir süreçtir. Sağlık ve güzel gözüken bir bahçe hem tasarım hem de bakım sürecinde doğru bir strateji ile birlikte özenli bir çalışma gerektirir. Özel bir çalışma gerektiren bahçe düzenleme için neleri göz önünde bulunduracağınızdan bahsettik. Bu süreçte size destek olmamızı isterseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz.
